KÜRT TEALİ CEMİYETİ
İngilizlerin desteği ile bölgede bölücü faaliyetlerde bulunmak, bölücü isyanlar çıkartmak ve şartlar oluşursa yine İngiltere himayesinde bir Kürt devleti kurmak için kurulan bölücü cemiyetlerin en önemlisi Kürt Teali Cemiyeti idi. Bu bölücü cemiyet 29 Aralık 1918 tarihinde Dahiliye Nazırlığına verilen bir dilekçe ile kurulmuştur. .50- 51-
Bu cemiyet, İstanbul'da ileri gelen Kürt aileler, bazı aydınlar ve bürokratlar tarafından kurulmuştur.
Bunlar:
Şemdinan ailesinden Şeyh Ubeydullah ve yakınları
Seyyit Abdülkadir (Kurucu Başkan, Şeyh Ubeydullah'ın oğlu)
Seyyit Abdullah (Şeyh Ubeydullah'ın torunu)
,Seyyit Taha (Şeyh Ubeydullah'ın torunu)
Bedirhan ailesinden Bedirhan Paşa
Mehmet Emin Ali (Bedirhan Paşa'nın oğlu)
Süreyya (Mehmet Emin Ali'nin oğlu)
Celadet (Mehmet Emin Ali'nin oğlu)
Kâmuran (Mehmet Emin Ali'nin oğlu)
Mikdad Mithad Esved (Bedirhan Paşa'nın oğlu)
Bedirhanzade Mehmet Ali (Bedirhan Paşa'nın oğlu)
Bedirhanzade Hasan Nuri (Bedirhan Paşa'nın oğlu)
Halil Rami Bey (Bedirhan Paşa'nın oğlu, Malatya Mutasarrıfı)
Âsaf Bedirhan (Halil Rami Beyin oğlu)
Bedirhan Ali (Bedirhan Paşa'nın torunu)
Baban aşiretinden
Babanzade Şükrü (Ord. Prof. Şükrü Baban)
Babanzade Mustafa Zihni Paşa (eski Hicaz valisi)
Babanzade Fuat Bey
Babanzade Hikmet Bey
Babanzade Aziz Bey
Babanzade Mahmut Bey
Diyarbakırlı Cemil Paşa Ailesinden
Ahmet Cemil Paşa (Cemil Paşa'nın oğlu)
Ekrem Cemil (Cemil Paşa'nın oğlu)
Kadri Cemil (Cemil Paşa'nın oğlu)
Diğer bazı üyeler
Mevlanzade Rıfat (Yüzellilikler listesine alınarak sınırdışı edilmişti)
Ahmet Hamdi Paşa
Said Nursî
Abdurrahim Rahmi Zapsu
Arvasizade Mehmet Şefik
Said Molla (Yüzellilikler listesine alınarak sınırdışı edilmişti) 52- 53-
İNGİLİZLER İÇİN ASIL TEHLİKE KUVVAYI MİLLİYECİLER
Orta Doğu petrollerini ele geçirmek için bölgede Ermenileri ve bölücü, ayrılıkçı Kürtleri kullanan İngilizler için asıl tehlike Kuvvayı Milliye Hareketiydi. Onun için de özellikle Doğu ve Güney Doğu Anadolu illerinde bölgenin vatansever aydınları tarafından kurulan Müdaffai Hukuk Cemiyetleri etkisiz hale getirilmeli, hatta bölgedeki faaliyetlerine tamamen son verilmeliydi.
Amiral Galthorpe'a göre Müdafaa-i hukuk Cemiyetlerine karşı Seyyid Abdülkadir ve arkadaşları kullanılabilirdi. Bu nedenle İngiliz üst düzey yetkililer, Cemiyetin kuruluşunu takiben yöneticileriyle yakınlaşmakta vakit kaybetmezken, istihbarat elemanları da cemiyete sızarak tüzüğü ve çalışmaları hakkında bilgi toplamaya başladılar. Bu yakınlaşma cemiyetin zamanla İngiliz politikalarının sözcüsü ve eylemcisi haline getirecekti. 54-55-
İngiliz destekli olarak İstanbul'da kurulan daha sonra da kontrolü tamamen İngilizlerin eline geçen Kürt Teali Cemiyeti zaman kaybetmeden bölgede örgütlenmeye başladı. Bazı illerde şubeler açar. Kuruluşunda da, örgütlenmesinde de İngilizlerden yardım ve destek alırlar. İngilizlerin desteği ile özellikle de bölgenin feodal yapısından dolayı, feodal gücünü kaybetmek istemeyen büyük toprak sahipleri, yine bölgede din ve inanç sömürüsü yapan şıhlar, şeyhler Cemiyete katılırlar, destek verirler. Bunda İngilizlerin Müdafaa-i Hukuk Cemiyetleri ve dolayısıyla Kuvayı Milliye Hareketi aleyhine yaptıkları propagandalar etkili olur. Özellikle Kuvayı Milliyecilerin Bolşevik ve din düşmanı oldukları söylemleri bölgedeki din sömürücü feodal güçlerle birlikte şeyh ve şıhların da desteği ile bölge halkının kafası karıştırılır.
Şube yöneticileri kurulacak Kürt devleti için verecekleri mücadelede İngiltere'nin yardım ve desteğinin yeterli olacağını düşünüyorlardı. Bu nedenle Binbaşı Noel ve alt düzey istihbarat elemanlarına Diyarbakır Şubesi'nin verdiği destek gözlerden kaçmayacaktı. 56
Bölgede İngiliz ajanlarına en büyük desteği Kürt Teali Cemiyetinin taşra örgütleri veriyordu. Cemiyete mensup toprak ağası feodal beylerin, şıhlar ve şeyhlerin ve bunların kandırdığı heyecanlı gençlerin desteğini alan Noel bölgede elini kolunu sallaya sallaya geziyor, herkesle görüşüyor, açık ya da gizli toplantılar yapıyordu. Cemiyetin taşra teşkilatına verdiği bu desteğin karşılığında da İstanbul Merkez örgütü İngilizlerden her türlü desteği alıyordu. İngilizler Bölgede büyük bir Kürt isyanı çıkartarak Bölgeyi ayırmak, ayrılıkçı Kürtler de İngilizlerin desteğinde ve himayesinde bir Kürt devleti kurmak için bütün güçleri ile çalışıyorlardı.
