STK’lar toplumda var olan bir eksikliği gidermek, topluma yarar sağlamak, iyiliğin yaygınlaşmasına vesile olmak, karar alıcıları etkilemek, toplumda dostluk, kardeşlik ve barışın tesisi için kar amacı gütmeden faaliyet gösteren kamu ve özel sektörden bağımsız yapılardır. STK’lar kamu tarafından idare edilmezler, kamu ile bağlantısı olur ancak; bu ilişki bağımsızlığı sorgulatacak aşamada olmamalıdır. Demokratik toplumlarda STK’lar demokrasinin vazgeçilmez yapı taşlarından birini oluşturmaktadır.

STK’lar, yöneten ile yönetilen arasındaki boş sahayı dolduran kurumlardır. Yönetenlerle masaya oturup sağlık, refah, eğitim ve hizmet alanlarında halkın yararına önerilerde bulunurlar. Halkın içine dayanışma formülüne dayalı hizmet ve yardım içinde olurlar. Halk tarafından kurulurlar, halkın haklarını gündeme getirirler.

Dünya Bankası; yöneten ile yönetilen arasında aktif olan Think-Tanklar (düşünce kuruluşları) ve STK’lar için şu tanımlamayı yapmıştır: Toplum içinde aktif olan STK’lar etnik, kültürel, bilimsel, inanç ve yardımseverlik konusunda çalışmalar yapan kuruluşlardır.

Türkiye’de STK’ların ortaya çıkması Avrupa’ya göre oldukça geç olmuştur, 150 yıl sonra gerçekleşmiştir.

Düşünce kuruluşları (Think-Tanklar) ise üniversitelerde araştırma ve uygulama merkezleri halinde ülkemizde ilk 1960’lı yıllarda ortaya çıkmıştır. Günümüzde sayıları da 70’i geçmemektedir. Türkiye’de her ne kadar think-tankların sayısı ve niteliği anlamında son yıllarda olumlu gelişmeler gözlemse de gelişmenin beklenilen düzeyde olmadığı bir gerçektir.

2014 Global Think -Tank İndex raporuna göre Orta Doğu ve Kuzey Afrika ülkelerinde Tink-Tank sayıları: Mısır’da 57, İsrail’de 56, Filistin’de 44, Irak’ta 42, Ürdün’de 40, Tunus’ta 38,Fas’ta 33 tür.

Günümüzde Hollanda toplumunu bir arada tutan güç, içinde barındırdığı yüz bini aşkın STK’lardır. Yüzbinlerce STK’lar bulunmakta olup, bunlardan büyük olanların kendi kurumları çatısı altında özerk olarak çalışan Think -Tankları (düşünce kuruluşları) vardır. Halkın %80’i sivil toplum kuruluşlarına üyedir. (J.V.d.Lans 2002). Üyelik ve katılım açısından Avrupa’da 2. Konumdadır. Bu STK’lar demokrasinin yapı taşlarından biri olarak Hollanda’da gerek yerel, bölgesel gerekse ulusal, uluslar arası düzeyde yöneticileri ve yöneticilerin aldıkları kararları etkilemektedir.

Literatüre bakıldığı zaman bu kurum ve kuruluşların iki önemli fonksiyonu vardır. Birincisi toplumun sahip olduğu kapitalin zenginleştirilmesi ve toplum içinde karşılıklı güven ve işbirliğinin artırılması, kolektif sorunları çözmemeye çalışma gibi etkinliklerin oluşmasını sağlamak. İkinci görevi ise kamu yönetiminde üst tabakaların alt tabakalarla tek yönlü iletişimin yanında alttan yukarıya doğru iletişimin sağlama bilincinin oluşmasıdır. (De Hart,1999).

Hollanda’nın hemen her yerinde şehirden köye kadar farklı alanlarda dernekler, sosyal ağlar, ve organizasyonlar bulmak mümkündür. İnsanlar burada bir araya gelip spor, çevre etkinlikleri, müzik, şenlikler, tiyatro vb. etkinlikler organize ederler. Bu kuruluşlar; üyelerine, halka açık bir şekilde hesap verirler ve müfettişler tarafından kontrol edilirler.

Bu amaçla kurulmuş Hollanda’da 3200 tane amatör futbol kulüpleri vardır. Her kulübün sosyal tesisleri olduğu gibi en az beş çim sahası bulunmaktadır. Buralarda dört milyon insan futbol oynamaktadır. Bizim milli gurbetçi futbolcularımız da bu kulüplerde yetişmiştir.

Hollanda’nın nüfusu 18 milyon, Hollanda’da gönüllü çalışan insan sayısı 7 milyondur. Zaman altın, zaman inci, zaman elmas bu değerleri boşa harcamayan ülkeler zirveye oturmuştur. STK’ları ve think- tankları güçlü ülkeler dünyada büyük rol oynuyorlar.

STK’lar ve think-tanklar, halkın yönetime katılması, görüş ve önerilerde bulunması demokrasinin olmazsa olmazları arasındadır. Bunu başaran ülkeler zirveye elbette oturacaktır.

Kaynakça:1- Nationale Denktank (Ulusal Düşünce Kuruluşu)

2- Sociaal en Cultureel Plan bureau ( sosyal kültürel plan büro 2016)

3- Wilfried, A (2000) de Nederlands perspektief (Hollanda’dan görünüş)

4- Van den Berg & De Hart.J 2008 Maatshappelijk organisaties in beeld. Sociaal en Cultureel planbureau ( Sosyal kültürel plan büro)

5- 21.yüzyılda eğitim ve toplum Doç. Dr. Seyfi ÖZGÜZEL, Veli Ercan ÇETİNTÜRK

27 Ocak 2022

Şükrü Karataş