Tarih 6 Mart 1931…
Bolu Milletvekili Cevat Abbas Bey Fırka salonunda bir konferans veriyor.
Ardından Türk Ocağı Reisi Lütfi Bey söz alıyor.
Ve
Diyor ki;
‘06 Mart Gününü Gazi/ Atatürk Günü olarak kutlayalım.'
Teklif kabul görüyor
Ve de
6 Mart ‘Gazi Günü' olarak kutlanıyor.
Ne zamana kadar?
17 Temmuz 1934 de Atatürk'ün Bolu' ya gelişine kadar.
Bu tarihten sonra ise Gazi/ Atatürk Gününün tarihi 17 Temmuz olarak değiştiriliyor.
***
Gazi'den ses yok…
1923 nere, 1934 nere…
Her yere git, iki adımlık Bolu'ya geleme.
Niye?
Size bu bilgileri aktarmamı sağlayan Sayın Fatih Özçelik ‘ Sosyal ve Kültürel Hayatta Bolu Halkevleri' Kitabında bahsetmemiş.
Ama
Bir rivayet var.
Bu ziyareti geciktirmesinin sebebi olarak, Milli Mücadele döneminde Adapazarı, Düzce, Bolu ve Gerede'yi içine alarak Kızılcahamam civarına, bir taraftan da Taraklı, Mudurnu, Göynük, Beypazarı üzerinden Ayaş çevresine yayılan isyanları gösterirler.
Doğru mu?
Bilmem!
Dedik ya rivayet…
Her neyse
Bu zaman içerisinde Bolulular Ankara'ya ısrarla heyet üzerine heyet göndermişler, Gazi'yi Bolu'ya davet etmişler.
Ama
Gazi'den hala ses yok.
Müjdeli haber 13 Temmuz 1934 tarihinde bir telgrafla bildiriliyor.
Ve
17 Temmuz…
Ziyaret başlıyor, önce saat 12.00' de Gerede.
Ama
Muhteşem bir karşılama…
Ardından Reşadiye, şimdiki adı ile Yeniçağa
Ve
Öğle ile ikindi arası Gazi Paşa Bolu'da…
***
Her evden 2 halı…
Bir karar daha alınmış o günlerde…
Gazi'nin ayak basacağı yer olan Enstitü yanından( bugünkü Uğur Mumcu Parkı) Halk Evinin olduğu yere kadar halı serilmesine karar verilmiş.
Ve
Gaziyi hakikaten ve kalben seven Bolulular her evden 2 halı vermişler.
De
İki ayrı görüş var.
Birinde
Gazi kısmen araç ile kısmen yayan bu halıların üzerinden yürümüş ve Halkevi'nin önüne gelmiş.
Sonra,
Binlerce Boluluya tebessüm ve iltifat etmiş.
Bir diğerinde ise
Mebus Cevad Abbas Bey, hazırlıkları yerinde görmek, ilgili emirleri vermek için 15 Temmuz 1934 tarihinde Ankara'dan Bolu'ya gelmiş.
Fırka'ya çıkmış, Tezyin ve Karşılama Heyeti ile konuşmuş, salonda yığılı halıları görünce, sormuş;
‘Bunlar ne?'
Demişler ki;
‘Gazinin geçeceği yollara sereceğiz.'
Cevad Abbas ne demiş?
‘Efendiler! Gazi, böyle şeyleri sevmiyor. Gösterişten uzak kalınmasını istiyor.'
Ve
Gazi'nin
“Ben Saltanat heveslisi değilim. Halktan biriyim. Cumhuriyet adamı olarak karşılanmak isterim” Sözlerini hatırlatıyor.
Hangisi doğru bilmem.
Ama
Doğru olan bir şey var;
‘Halılar ve her dönemde olan yağcılar…'
***
Gazi Paşa Bolu' da
Gazi Mustafa Kemal şimdi Anıtkabir Müzesi'nde sergilenen otomobilinden iniyor
Ve
Bolu toprağına Hisar altında, şimdiki Uğur Mumcu Parkı'nın olduğu yerde ilk adımını atıyor.
Üzerinde spor bir kıyafet var.
Gömleğinin yakası açık,
Ön cebinde beyaz bir mendil,
Başında ise beyaz fötr, siyah kuşaklı…
Bolulular böyle bir günü o kadar çok beklemişlerdi ki…
Daha Atatürk Gerede'den çıkmadan Karga tepesi ve Hisar tepesini doldurmuşlardı.
Gazi
Binlerce Boluluyu eline almış olduğu fötrü ile selamlıyor.
Karşılama merasimine iştirak eden gençlerin sayısının fazla olması, Gazi'yi daha memnun ediyor.
Ve
Yanında bulunanlara diyor ki;
“İşte Türkiye Cumhuriyeti'nin geleceği bunlardır. Bu gençlere değer vermeli ve en iyi biçimde yetişmeleri sağlanmalıdır. Çünkü Cumhuriyet bunların omuzlarında yükselecektir”
***
Bolu'yu Ankara'dan önce görmeliydim
Önce
Hükümet Binası ziyareti, ardından Belediye
Sonra
Hıdırlık Tepesindeki (Fırka) Halkevi'ne hareket ediyor.
Halkevi'nin önünde yine muhteşem bir kalabalık var.
Gazi bir müddet sohbet ediyor, vatandaşı bilhassa Cumhuriyeti emanet ettiği gençler ile konuşuyor.
Sonra
Halk Fırkası'nın taş merdivenlerinden çıkarken bir ara geriye dönüp Bolu ovasına göz gezdiriyor. Aladağ'ın sık ve laciverte çalan ormanının çarpıcı manzarasına uzun uzun bakıyor.
Ve de
Yanında buluna Recep Peker'e şöyle diyor;
‘Bolu'yu Ankara'dan önce görmeliydim…'
Gazi niye böyle bir şey söyledi?
Bilmiyoruz
Ama
Bu söz sonra biz Bolulularca şöyle dillendirildi;
‘Atatürk Bolu'yu Ankara'dan önce görse idi, Başkent Ankara değil, Bolu olacak idi.'
***
Bir zeybek çalında oynayalım
17 Temmuz' da gece Bolu'da bir başkaymış, her bir yan ışıl ışılmış
Ve
Gençler milli oyunlar oynamış ve büyük bir fener alayı yapılmış.
Ardından da Atatürk'ün şerefine bir ziyafet…
Atatürk Halk evi salonunda, Bolu Belediyesi Başkanı Reşat Aker Bey tarafından şerefine tertip edilen ziyafette memleket meselelerini konuşmuş ve konuşturmuş.
Ve de
İçmiş, oynamış…
Saz heyetinde ise Hakkı saz, Muallim Fahri, Saffet, Koca İlyas ve Muharrem ( İmamdurakların Muharrem, bu bilgi Sayın Ayhan Tüzün'den) varmış.
“Hani Ya Sen Benimdin” ve Maya Dağdan Kalkan Kazlar' gibi şarkıları çalmışlar.
Bolu çiftetellisi ile oynanmış, sazı beğenmiş
Bir ara demiş ki;' Bir zeybek çalında oynayalım.'
Çalmışlar…
İyi de
Bolu nere, Ege nere, bizimkiler zeybek'i nerden bile.
Gazi Paşa oynayanları da, sazı da beğenmemiş.
Bir ara kendisi de çıkmış,
Ama
Kendi oyunu da beğenmemiş.
***
Kadınların mebus seçilmesi
O gece ziyafette Bahire Hanım'da var.
Bolu Kız Sanat Mektebin de Resim Öğretmeni…
Siyasi sosyal ve kültürel konulardaki ifadeleri Gazi Paşa'nın dikkatini çekiyor.
Erol EVCİN, ‘Bolu ve Çevresi' kitabının Gazi Mustafa Kemal'in Bolu'yu Ziyaretleri bölümünde Gazi Mustafa Kemal ile Bahire Hanım arasında geçen konuşmayı şöyle anlatıyor.
‘Nihayetinde Türk dili çalışmaları kapsamında öz Türkçeye yönelişin olduğu bu dönemde cereyan eden söz konusu mülahazaların da etkisi ile' Senin adın bundan böyle Bediz olsun.' Diyerek Türkçe de süs ve nakış anlamına gelen ‘Bediz' ismini bir kâğıda yazarak Bahire Hanıma vermiş, Bahire Hanım da Gazi Mustafa Kemal'e bu kâğıdın altına imza attırmak sureti ile bu gecenin anısını ölümsüzleştirmiştir.'
Bu kadar mı?
Değil!
Gazi o gece Bahire Hanıma' Seninle Türk kadınının temsilcisi olarak mecliste çalışmak isterim.' Diyerek önemli bir teklifte bulunmuş.
Laf orada kalmış mı?
Hayır!
1935 yılında yapılan ilk seçim de Bahire Hanım Konya mebusu seçilerek TBMM' ne girmiş.
Yani?
Yani si şu;
O gece Zeybek beğenilmemiş,
Ama
Herkesin beğendiği bir karar olan Türk kadınının seçme ve seçilme hakkı, Bolu'da gerçekleşmiş.
***
Bolu Halkevinde bir gece kaldım
Gazi Mustafa Kemal Bolu'da
İyi karşılanmış
Ve
İyi ağırlanmıştı ki; Halkevi'nin hatıra defterine şu satırları yazmıştır.
‘ Bolu Halk Evinde bir gece kaldım. Bolu'nun güzelliğinden halkın coşkun sevinçlerinden çok mütehassıs oldum.'
18.VII.1934
Gazi Mustafa Kemal
Uğurlar olsun…
Ve
Bolulular
Türkiye Cumhuriyeti Devletinin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ü;
18 Temmuz günü öğleden sonra yine coşkun kalabalık ile Gazi Paşalarını Borazanlar, Paşa köyü, Berberler, Zincirlikuyu Ayrılık çeşmesine kadar takip edip, Düzce'ye doğru uğurlamışlar.
16.07.2019
Muharrem Demirel
