Bir öğretmen olarak; okumanın ne kadar önemli olduğunu, okul hayatımdaki tecrübelerden yola çıkarak çocuklarıma ve öğrencilerime anlatmaya çalıştım. Kitap okumanın önemli olduğunun öğütlenmesi ötesinde, onlara kitap okuma aşkını kazandırmak için elimden ne geliyorsa yaptım. (OKUMAK 3 Aralık 2018 Bolu Takip Gazetesi Ş.K)

Hollanda’da öğrencilerimin seviyelerine uygun kitapları Pazar çantalarına doldurarak, (Ömer Seyfettin. Kemalettin Tuğcu, Muzaffer İzgü, Gülten Dayıoğlu, Nasrettin Hoca ve bunun gibi birçok yazarın kitaplarını) sınıfıma götürüp haftada bir saat sessiz okutuyordum. Anlamadıkları sözcükleri not edip yazmalarını istiyordum. Okudukları kitapları sonunda birlikte değerlendirme yaparak mutluluklarını ve sevinçlerini paylaşıyorduk. Aynı zamanda kütüphane projelerimiz vardı. Velilere de çocuklarının yatağa gittiklerinde mutlaka uyumadan önce, kitap okumalarını öğütlüyordum.

Yine böyle bir sessiz okuma anında sınıfımı, okulların rehberlik bölümünden bir uzman ziyaret etti. Bana ne yaptığımı sordu. Ben de sessiz okuma yapıyoruz dedim. Hayretler içinde beni tebrik etti. (2005). Karataş; biz sessiz okumayı okul programlarına yerleştirmenin uğraşını veriyoruz dedi.

Bunun üzerine sessiz okumayı araştırdım:’’ Okumak istiyorum !’’ Okumayı teşvik etmenin ipuçları, 5 Ekim 2020 L.G.E.( Laurence) van Zwieten.

Kees Vernooij, ‘’Öğrenciler okuyarak okuyucu olurlar’’ diyor. Kendiniz için okumak, okumanın en keyifli yoludur. Aynı şey çocuklar için de geçerli. Bu nedenle öğretmenlerin bu tür okumaya zaman ayırmaları tavsiye edilir. Sessiz bir okuma anı, sınıfta bir sakinlik ve odaklanma anıdır. Sessiz okuma şekliyle sözcük dağarcığı artar. Zayıf okuyucular sessiz okumadan güven kazanırlar, utanma endişeleri olmaz. Evde hiç kitap okumayan çocuklara sessizce okuma fırsatı verilir ve bu sayede okuldan, kütüphaneden ödünç kitap alarak evde okumaları sağlanır. Sınıflarda, okullarda öğrencilerin seviyelerine uygun yeterli kitaplar için kitaplıklar oluşturulmalıdır. Sessiz okuma sırasında, sınıflarda çocukların yer değiştirmeleri önlenmelidir. Son beş dakika kitap alış verişi için kullanılabilir. Ancak sessiz okuma sırasında herkes yerinde kalır ve yürümek yoktur. Kitaplarını bitirenler tekrar okusunlar. Okulda sessiz okumak evde de okuma zevkini artıracaktır.

Allington, Krashen, Ozbrun ve Reed gibi önde gelen okuma uzmanları, kısmen okumanın eğlence yönünün çok önemli olması nedeniyle, sessiz okumanın genç okuyucuları bağımsız, yaşam boyu okuyucular haline getirmenin önemli bir yolu olduğu araştırmalarında ortaya koymuşlar. Okul genelinde her gün sabit bir saatte, örneğin 15 ile 30 dakika arasında sessiz okuma yapılırsa, özellikle güçlü bir araç olur. Ayrıca, Krashen (1993) tarafından yapılan bir incelemede, sessiz okuyan öğrencilerin okuduğunu anlamada daha başarılı olduklarını, sessiz okumanın sözcük dağarcığını artırdığını bildirmiştir. Anderson, Wilson ve Fielding (1988) tarafından yapılan araştırma, okumada en başarılı öğrencilerin, okul günlerinde sessiz okumanın öne çıktığı sınıflardan geldiğini göstermektedir.

Reed’İn (2000) sessiz okuma yapmayan ve sessiz okuma yapan okullar üzerindeki yaptığı araştırmada sessiz okuma yapan okulların başarıları sessiz okuma yapmayan okullardan daha üstün başarılara ulaştırmıştır. New York Eyalet Üniversitesi’nden, Profesör Richart Allington ve birçok Amerikalı okuma uzmanları, öğretmenlerin öğrencilerini kendi amaçları için yazmanın yanı sıra okumaya da teşvik etmesi gerektiğine inanıyor. South Carolina Üniversitesi’nden Krashen (2000), sessiz okumanın hem anadilini hem de ikinci bir dilin öğrenilmesinde başarının önemli olduğunu bulmuştur. Bu nedenle: Allington, özellikle risk gruplarından çok sayıda problemli çocuğu olan okullarda her gün 15 dakika sessiz okumanın önemli olduğunu bildiriyor. Okuma, içimizdeki bilinmeyen dünyanın kapılarını açan bir anahtardır. Kitaplar, iç dünyamızın sınırlarını genişletir. Zeka geliştikçe sevgi artar, tehlikeleri de azalır. Okuma sırasında problemli çocuk, farkındalık yaratarak içindeki sorunları çözüme ulaştırıp, topluma kaliteli insan kazandırmış oluruz. Bunun için okullarda yeterli iyi kitapların olması gerekir.

Krashen’in araştırması, okul ve halk kütüphanesinin kalitesi ile okuma sonuçları arasında güçlü bir ilişki olduğunu gösteriyor. Amerika Okuma Komisyonu’na (1985) göre, okuma yazmaya başlayan sınıflardan itibaren sessiz okuma, sözcük dağarcığı gelişimine önemli bir katkı sağlar. Kitaplar, genellikle öğretim yöntemlerinden ve kelime programlarından çok daha zengin bir sözcük hazinesi ile doludur. Hollanda’da İlkokuldan mezun olan çocukların test ölçümlerinde 15000 sözcük sayısına ulaştıkları belirlenmiştir.

Sessiz okuma, daha iyi okumaya, okumaktan zevk almaya ve ömür boyu okumaya katkıda bulunabileceğinden, okulun okuma programının bir parçası olmalıdır. Sessiz okuma programının ilkeleri, motivasyona, ilgiye, seçime, öğretmenin örnek rolüne ve daha fazla zamana dikkat ederek okuma sonuçlarını iyileştirmeye dayanmalıdır. Zaman elmastır. Sessiz okumayı başarılı kılmak için temel unsurlar; öğretmenin rol model olması, okuma anında öğretmenin, tavsiye edebileceği iyi bir kitap okuması gerekir. Okuma anında öğretmen matematik ödevleriyle veya başka bir işle uğraşmamalıdır. Okul genelinde her gün sabit bir saatte sessizce okuma gerçekleştirilmeli. Çeşitli konularda çok sayıda okuma materyallerinin bulunması önemlidir. Bu materyaller, sınıfta farklı okuma seviyelerine uygun olmalıdır. Zihin arı, kitap çiçek, dış dünya kovan. Zekanın tavırlarını efendileştirmek için okumak zorundayız.

Türkiye’mizde İlkokuldan öğrencilerimizi kaç bin kelime ile mezun ediyoruz? Toplumsal barış; ailenin ekonomisinin iyi olmasından, aile ve çocuklarının çok okumasından ve iyi eğitilmesinden geçiyor.

21 Şubat 2022

Şükrü Karataş

Kaynakça: 1- Anderson, Wilson, P. Ve Fielding (1988) Okumada Büyüme ve Çocukların Okul Dışında Zamanlarını Nasıl Geçirdikleri.

2- Barta, J:J & Alen, M. G. (1985) Aynı Dili mi Konuşuyoruz?

3- Chow, Ping- Ha& Chou, Tink (2000) Okuma Derslerinde Sürdürülen Sessiz Okumanın Değerlendirilmesi, Okumanın Yararları.

4- Krassen,S (1993) Okumanın Gücü, İyi bir kütüphane daha zeki çocuklara yol açacaktır.