Bolu Valisi Ahmet Zahteroğulları'nın talimatıyla hayata geçirilen Salep Projesi, Bolu'nun geleceğini değiştirecek. Pazardaki 60 ton açığın büyük bölümünü karşılamayı hedefleyen salep üretimi dekar başına bırakacağı 15 bin TL kârla çiftçinin de yüzünü güldürecek. Saanen keçisinden elde ettiği sütün yanısıra salep de üretmeye hazırlanan Bolu, Bolu Dondurması ile Maraş'a rakip olmayı da hedefliyor. Salep ihtiyaçlarını yurt dışından sağlayan Maraş'taki dondurma firmaları ise Bolu'da üretilecek olan salebe şimdiden alım garantisi veriyor. Ekonomi Muhabirleri Derneği Bolu Temsilciliği öncülüğünde Vali Ahmet Zahteroğulları'na sunulan Salep Projesi Bolu için büyük önem taşıyor. Tıp Doçenti Nebahat Bulut'un sadece bir hobi olarak başladığı salep yetiştiriciliği Bolu'ya pazarda önemli bir yer açacak. DEKAR BAŞINA 15 BİN TL KÂR Vali Ahmet Zahteroğulları'nın talimatıyla hayata geçirilen salep projesinde pazardaki 60 ton salep açığı hedef alınıyor. Bir dekarda 750 kilo verim elde edilebilen salep üretiminde 500 kilo satışa hazır hale gelirken, 250 kilosu ise tohumluk olarak ayrılıyor. Salebin yaşının kilosu 30-50 TL arasında değişirken toz hali ise 300-700 TL arasında satılıyor. Üreticisine dekar başında 15 bin TL bırakan salebin alıcısı ise şimdiden hazır. Dondurma firmaları, tatlı üretim firmaları şimdiden salebe alım garantisi veriyor. Bolu, salebin satımı dışında Saanen keçilerinden elde ettiği süt ile salep üretimini birleştirebilirse sadece salep üretimi ve satımı ile değil, Bolu Dondurması ile de önemli bir yer edinmiş olacak. “SALEP; PAZARI HAZIR, TALEP EDİLEN ÜRÜN” Ekonomi Muhabirleri Derneği'nin Bolu'ya kazandırmak için başlattığı çalışmayı olumlu karşılayan Vali Ahmet Zahteroğulları verdiği talimatlarla projenin ilk aşamasını başlattı. Çiftçinin en büyük sorununun yeterince değerli ürünler yetiştirememesi nedeniyle emeğinin karşılığını alamamak olduğunu belirten Vali Zahteroğulları Yeterince katma değeri yüksek ve verimli ürün üretemiyoruz” diyerek yeni ve değerli ürünlere yönelmenin vaktinin geldiğini ifade etti. Biz bu konularda yüksek sesle konuşunca bana bir tıp doçenti bir arkadaşımız, gazeteci arkadaşım Arzu Hanımla birlikte bir proje getirdiler. Arkadaşlara ilettim. Salep, Türkiye'de çok aranan, çok talep edilen pazarı hazır, bizim doğamızda da bolca yetişen bir ürünmüş ben bilmiyordum. Bunun gibi değeri yüksek, pazarlama problemi olmayan, emeği az ürünlere yönelmemiz lazım” şeklinde konuştu. FİRMALAR SALEBİ YURT DIŞINDAN ALIYOR Bundan bir sene önce hobi olarak ilgilenmeye başladığı salebin pazarda büyük bir açığı olduğunu ve dondurma firmalarının, gıda ve tatlı firmalarının Türkiye'den yeterince temin edemedikleri için salebi yurt dışından ithal ettiklerini gördüğünü söyleyen Doç. Dr. Nebahat Bulut, Bolu'da doğal ortamda yetişen salebin kültür altına alınabileceğini söyledi. “İLK KEZ BİR TEYZE BANA SELEP BİTKİSİNİ GÖSTERDİ” “Bir yıl önce bahar aylarında Aşağısoku'nun Yaylası'na bir ziyarette bulunduk. Oradaki bir teyzemiz bana bir bitki gösterdi ‘Bu salep bitkisi hiç gördün mü?' dedi. Onun göstermesi ile bende salep aşkı başladı. O zamandan beri bulabildiğim, okuyabildiğim her şeyi öğrenmeye çalışıyorum. CEZBEDİCİ BİTKİ, SALEP… Salep çok cezbedici bir bitki. Tarımsal ve ekonomik değerinin çok yüksek olacağını düşünüyorum. Maalesef Türkiye'de şuan kültürü alınmış salep üretimi hak ettiği ilgiyi görmüyor. Ben hobi olarak başladım. Bu işle ilgili çalışmalar çok az. Bolu'da doğal iklim ortamında yetişen bir bitki olduğu için belki bizim ufak bir katkımızla bunun kültürel üretimi, kültür altında üretimi yaygınlaşabilir ve Bolu için gerçekten çok kıymetli, üst düzeyde gelir sağlama imkanı olabilir diye düşünüyorum. SALEP, ORKİDEDEN ELDE EDİLİYOR… Salep bir orkide cinsi yabani orkide diyebiliriz. Türkiye'de pek çok cinsi var. Sadece Bolu ve çevresinde yetişen bazı cinsleri var. Orkide cinsleri içerisinde bütün orkidelerde harika çiçekler oluyor. Bolu'da olan cinslerinde de genellikle mor ve pembe çiçekleri oluyor. Nisan aylarında genellikle yaz başlarına kadar çiçeklenme dönemi oluyor daha sonra bitki tohumlar oluşturuyor. Yumruları yuvarlak veya parmaksı şekillerde olabiliyor. Çiçeklenmeler bitince bitkimiz tohum oluşturarak sönüyor. Bir sonraki yıl ilkbaharda yeniden çiçekleriyle birlikte ortaya çıkıyor. SALEP NEDEN ÇOK KIYMETLİ? Kıymeti şuradan geliyor. Kökü çok değerli bir bitki. Hem kışın içtiğimiz o güzel kokulu saleplerin hammaddesi hem de yazın zevkle tükettiğimiz özellikle Maraş bölgesinin sert, lezzetli dondurmasının sırrı bu salep bitkisinden kaynaklanıyor. Ayrıca çiçekleri bir orkide cinsi olduğu için çok güzel kokulu olduğu için güzel ve pahalı parfümlerin yapımında kullanılıyor. Tıpta kullanım alanları var, ağrı kesici olarak kullanılıyor. Bir takım performans arttırıcı ilaçların içerisine katılabiliyor. Yani çok fazla bir kullanım alanı var, uygulama alanı var. Çiçekleri yine çok çiçeği olduğu için balcılıkta kullanılabiliyor. Bolu doğal iklim şartlarını sağladığı için salebe aslında Bolu'nun dağlarında benim tespitlerime göre 5-10 cins arasında farklı tür ve cinste bitki mevcut. Ama biz bunların üzerine basıp geçiyoruz. Çok çok bilenler toplayıp kullanıyorlar. Bolu'da Ekonomi Muhabirleri Derneği Temsilcisi ile geliştirdiğimiz bir çalışmamız var. Vali Bey'e bu kapsamda bir ziyaret gerçekleştirdik. Vali Bey'e de genellikle salebin batıda Muğla, Aydın gibi bazı illerde üretildiğini söyledim. Sınırlı miktarda 1 dekara genellikle 750 kilo kadar verim elde ediliyor. Bunun 250 kilosu tohumluk olarak ayrılıyor. 500 kilosu satışa hazır şekilde çiftçinin eline geçiyor. Yaşının kilosu 30-50 TL arasında, kuruyup toz haline geldiği zaman 300-700 TL arasında bir fiyat biçiliyor. Yani yaşından bile çiftçimiz dekar başına 15 bin TL kadar yani eski parayla 15 milyar TL gelir elde edebilir. Pazar problemi yok. Alım garantisi var. Dondurma firmaları, tatlı üretim firmaları alım garantisi veriyor. Ne kadar varsa hepsini üretici satabilecek durumda. Bu ekonomik ve tarımsal yönleri beni biraz aşıyor ben hobi kısmıyla ilgileniyorum ancak görünen çerçeve o ki Bolu'da bu işin öne geçmemesi için hiçbir sebep yok. Yıllık 60 ton kadar bir ihtiyaç bildiriliyor. SALEP, BOLU İÇİN BÜYÜK FIRSAT Bolu bunun eğer tamamını üretebilirse zaten çok daha güzel olur. Bolu'da salep borsası kurmak bu işin fiyatını tespit etmek, yurt dışına ihraç etmek Bolu için müthiş kazançlı olacak. Patates çok emekli bir iş ama karşılığında çiftçilerimiz pek memnun kalmıyor. Bu çok daha küçük bir yumru ama çok fazla değeri olan bir yumru. BOLU, BEYAZ ETTEN SONRA SALEPTE DE ÖNCÜ OLABİLİR Satılmadığı zaman toz haline getirmek, kurutmak mümkün. Elinizde tutabilirsiniz, depoda tutabilirsiniz, fiyatı yükselince satabilirsiniz. Bence peşine düşüldüğü zaman Vali Bey'in önderliğinde ilgili kurumlar araştırmasını yapıyor Bolumuz için nasıl kanatlı sektöründe Bolu liderse salep sektöründe de sadece öncü değil çok büyük bir lider olabilir. Olmaması için hiçbir sebep yok” ÇİFTÇİ SALEP ÜRETECEĞİ GÜNÜ İPLE ÇEKİYOR… Salep üreterek emeğinin karşılığını almayı çiftçi de şimdiden dört gözle bekliyor. Marul, maydanoz gibi ürettiği yeşilliklerden yeterince kazanamadıklarını söyleyen çiftçi, salep üreterek kazanmayı hedefliyor. Bizim maydanozlarımız, mahsulümüz o kadar para eden bir mahsul değil. Bir şey olmuyor buranın toprağında. Soku hanımları hep bahçe işiyle uğraşıyor ama çok paralı değil. Salep denilen mahsul çok iyi diyor doktor hanım. İnşallah iyi olursa bütün Sokulular da ekerler ve satarlar. Biz de bekliyoruz sonucu” Kendisi de bir gıda mühendisi olan AİBÜ Rektörü Prof Dr. Hayri Coşkun da salep üretiminin Bolu için çok akıllıca bir üretim olacağını söylüyor. “SALEP BİR KATKI MADDESİDİR VE ÇOK YERDE KULLANILIR” “Biz gıdalarda bir çok katkı maddesi kullanıyoruz bazı ihtiyaçlardan dolayı. Ancak bu katkı maddelerinin adı anılınca insanımız ürküyor. Hiç ürkmeye gerek yok. Bunlardan pek çoğu doğal katkı maddeleri. Pek çok guruba ayrılırlar. Bir gurubu da stabilizer dediğimiz maddeler. Salep bu stabilizer maddeler içinde yer alan yapı düzeltici, su tutucu bir madde. MARAŞ DONDURMASININ SIRRI, SALEP… Özellikle de dondurma yapımında kullanılır. Hatta keçi sütünden yapılan dondurma yapımında kullanılır ki bizim Maraş dondurmamızın en büyük özelliğidir. Yapımında salep kullanılır. Bunun nedeni de su tutucu, yapı düzeltici özelliğidir. Kıvam arttırıcı özellik taşıdığından yıllar boyu geleneksel olarak Maraş dondurması yapımında kullanılır. Ancak kullanımı bununla da kısıtlı değildir. Buna benzer bütün alanlarda kullanılabilir. Belki de en önemlisi kışın tüketilen salep de bu manada bir tüketim alanına sahip. Dolayısıyla ben yer yer kendi öğrencilerime de tavsiyede bulunurum. Mezun olduklarında aslında ilgilenebilecekleri pek çok alan var. Salep de bunlardan bir tanesi. ÜLKE İHTİYACI BOLU'DAN KARŞILANABİLİR Yani bildiğim kadarıyla Bolu'da Gerede'de doğal ortamlarda yetişiyor ama bunun tarımının yapılması, kültüre alınması bu çerçevede bir projeyle beraber pek çok kurum ve kuruluşla ilişki içerisinde hatta proje hazırlanıp da destek almak suretiyle de belki MARKA'ya belki diğerlerine sunulup bunun belli alanlarda artırımının yapılarak ülke ihtiyacının karşılanması yoluna çok rahatlıkla gidilebilir. Bundan elde edilecek salepte kullanılan toz halindeki formu ya da gıda maddelerine kattığımız formunu da bizim gıda teknologları, gıda mühendisleri devreye girip bunlarla ilgili üretimleri çok rahatlıkla gerçekleştirebilir. Bunun tabi Bolu ekonomisine büyük katkısı olur. Hem de dışarıdan ithal yoluyla aldığımız bu tip ürünlere harcadığımız parayı da kendi iç piyasamızda kullanmış oluruz, tüketmiş oluruz. “SALEP ÜRETİMİ İLE BOLU GÜZEL BİR NOKTAYA GELİR” Çok isabetli bir konu olur ki bunun gibi yapılacak pek çok atılım var. Adım var. Eğer hemen her ihtiyacımızı kendimiz üretip kendimiz piyasaya sürebilirsek hatta ihracat yolları da açılırsa bu manada Bolu çok güzel bir noktaya da gelir. Bolu'da keçi sürü var. Salep de olursa Maraş'a da rakip olunabilir ithalatta da belli bir noktaya gelinebilir. Temelde ülkenin ihtiyacı karşılanır. Salep de doğadan kaybolmamış ve olur. Tarımının yapılarak ihtiyacımızın karşılanması ve daha ileriye de giderek belki ithalata da belli bir yere gelinmesi çok rahatlıkla söz konusu olabilir. Bolu burada hakikaten çok önemli bir ivme kazanabilir” GIDA TARIM VE HAYVANCILIK İL MÜDÜRLĞÜ MARAŞ'LA TEMASTA Salep üretiminin Bolu için çok karlı olacağını düşünen ve uygulama için çalışmaları hızlandıran İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, Kahramanmaraş Gıda Tarım ve hayvancılık İl Müdürlüğü ile temaslara başladı ve Pazar durumunu öğrendi. “SALEP İHTAYCI HAT SAFHADA, NE ÜRETİRSEK ALACAKLAR” Konuya ilişkin açıklama yapan Bolu Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürü İsmail Taş, Maraş'la yaptıkları görüşmelerin son derece olumlu olduğunu belirterek Salep üretimine girmeden önce özellikle Maraş'ta bulunan dondurma firmalarının salep ihtiyaçlarının ne olduğunu bilmek istedik. Yaptığımız görüşmelerde bize ihtiyacın hat safhada olduğu belirtildi. Ne üretirsek firmalar tarafından alınacağı garantisi verildi. Biz de çalışmalarımıza daha hız kazandıracağız. Salep Bolu için çok doğru bir üretim olacak. Alıcıları şimdiden hazır. Çiftçimiz de Bolu da saleple müthiş kazanacak” diye konuştu.