Samanyolu galaksisinde, yaklaşık 15 bin ışık yılı uzaklıkta bulunan ve “ASKAP J1832-0911” adıyla anılan bu cisim, her 44 dakikada bir yaklaşık iki dakika süren bir parlama patlaması yayıyor.
Radyo ve X-ışını dalga boylarında gözlemlenen bu düzenli sinyaller, bilim dünyasında “uzun periyotlu geçici kaynak” (long-period transient – LPT) olarak adlandırılan nadir bir türün örneği. Bu, şimdiye kadar LPT’lerin hem yüksek enerjili X-ışını hem de düşük enerjili radyo dalgalarıyla aynı anda patlama yaptığı ilk gözlem olarak kayıtlara geçti. Bilim insanları, bu keşfin LPT’lerin gizemini çözmede yeni kapılar açacağını düşünüyor.
"DAHA ÖNCE BÖYLE BİR ŞEY GÖRMEDİK"
Keşif ekibinin başındaki isim Curtin Üniversitesi’nden Zieng (Andy) Wang, “Bu nesne, şimdiye kadar karşılaştığımız hiçbir şeye benzemiyor” diyerek şaşkınlığını dile getirdi. LPT’ler ilk kez 2022 yılında tanımlanmış olup, şimdiye kadar 10 farklı örnek tespit edilmişti. Ancak ASKAP J1832-0911, tüm diğerlerinden tamamen farklı özellikler sergiliyor.
Cisim, ilk olarak Avustralya’daki Australian Square Kilometre Array Pathfinder (ASKAP) radyo teleskobuyla tespit edildi. Daha sonra NASA’nın Chandra X-ışını Gözlemevi ile yapılan gözlemler, radyo sinyallerinin tam olarak X-ışınlarıyla aynı zaman aralığında gerçekleştiğini ortaya koydu. Chandra’nın dar görüş alanı göz önüne alındığında, bu tesadüfi keşif oldukça büyük bir şans olarak değerlendiriliyor.
OLASI BİR ÖLÜ YILDIZ
Bilim insanları, ASKAP J1832-0911’in büyük ihtimalle yaşam döngüsünü tamamlamış bir yıldız olduğunu düşünüyor. Ancak bu nesnenin manyetik alanı yoğun bir nötron yıldızı mı (magnetar), yoksa ikili bir sistemde yer alan beyaz cüce yıldızı mı olduğu henüz netleşmedi. Wang, mevcut teorilerin bu sıra dışı davranışı açıklamakta yetersiz kaldığını belirterek, “Bu keşif, yıldız evrimi veya fizik alanında yeni anlayışlara kapı aralayabilir” ifadelerini kullandı.
Ayrıca, bu nesnede radyo dalgalarıyla birlikte daha enerjik X-ışınlarının da ortaya çıkması, söz konusu gökcisimlerinin enerji üretim mekanizmaları hakkında önemli ipuçları sunuyor. Araştırmacılar, bu sıra dışı davranışın sadece ASKAP J1832-0911’e özgü olmadığını, evrende benzer özellikler taşıyan başka LPT’lerin de var olabileceğini düşünüyor.
Bilim dünyası için büyük önem taşıyan bu çalışma, 28 Mayıs Çarşamba günü prestijli bilim dergisi Nature’da yayımlandı. Ekipte yer alan Nanda Rea, “Bu nesnenin geçici X-ışını yayımı, doğası hakkında tamamen yeni bir bakış açısı kazandırıyor” diyerek heyecanını paylaştı.
